Wzorcowanie aparatury pomiarowej pozornie może wydawać się fanaberią. Wystarczy jednak uświadomić sobie, jak wiele procesów i decyzji zależy od prawidłowych wskazań aparatury. W przypadku wagi sklepowej może to oznaczać „tylko” straty finansowe na źle zważonym towarze, w przedsiębiorstwach produkcyjnych może skończyć się nawet awarią drogiej linii produkcyjnej albo koniecznością wyrzucenia całej partii produktu. Czym dokładnie zajmuje się laboratorium wzorcujące?
Laboratorium wzorcujące i kalibracja oraz wzorcowanie aparatury pomiarowej – dlaczego to istotne?
Wzorcowanie aparatury przeprowadzane przez laboratorium wzorcujące jest dobrowolna i nieobowiązkowa, jednak profesjonalne firmy zlecają ją co jakiś czas z wielu powodów.
Nie ma w tym nic dziwnego – aparatura pomiarowa, jak każde urządzenie elektroniczne, po prostu się zużywa lub od samego początku swojej pracy zostało źle skonfigurowane, co może skutkować zaburzonymi wynikami. Także tolerancja wyników wraz z upływem czasu może się pogorszyć. Należy pamiętać o tym, że aparatura pomiarowa ma określoną klasę dokładności i uzyskany wynik zawsze znajduje się w pewnych widełkach. Oznacza to, że wynik o niedokładności od -5 do 5% nadal będzie ważny, jeśli legalizacja urządzenia określa taką niedokładność.
Przykłady sytuacji, w których wzorcowanie aparatury jest istotne
- Wymóg narzucany przez normę ISO 9001 – wdrożenie tego systemu zarządzania pozwala nie tylko na wymierne oszczędności, ale też pokazanie potencjalnym partnerom, że firma jest profesjonalna i dba o jakość swojego produktu. Ta norma wymaga jednak okresowej kalibracji aparatury pomiarowej przez laboratoria wzorcujące – takie jak Tenslab. Audytorzy traktują ten obowiązek bardzo poważnie!
- Wymagania ubezpieczyciela – w budynkach firmowych czy produkcyjnych zazwyczaj znajduje się sprzęt o znacznej wartości. W przypadku wystąpienia poważnej awarii lub nawet katastrofy takiej jak zalanie czy pożar, ubezpieczyciel na pewno będzie chciał otrzymać świadectwo kalibracji lub wzorcowania. Jego brak może być podstawą do wysunięcia zarzutu o tym, że to właśnie złe wskazania aparatury pomiarowej były bezpośrednią przyczyną awarii lub wypadku. Oczywiście oznacza to albo wypłacenie znacznie pomniejszonej kwoty, albo w ogóle odmowę wypłaty!
- Wymagania procesu produkcyjnego – nieprawidłowe działanie aparatury pomiarowej może mieć poważne skutki wszędzie tam, gdzie jej wskazania są wykorzystywane na przykład do dostosowania linii produkcyjnej. Nawet niepozorny termometr może wygenerować poważne straty, jeśli jego wskazania będą błędne, a zostaną użyte do skonfigurowania procesu produkcyjnego. W przypadku wielu towarów czy urządzeń kilka stopni Celsjusza różnicy może być decydujące!
Rodzaje wzorcowania
- Wzorcowanie pośrednie – może być wykonywane w przypadku nieskomplikowanej aparatury pomiarowej, które korzystają z miarę prostego modelu matematycznego. Charakterystyka wyników jest przedstawiana za pomocą odpowiednich obliczeń i wskazań statystycznych.
- Wzorcowanie bezpośrednie – niezbędne jest użycie wzorca pomiaru (identycznego rodzaju jak wielkość mierzona) i ustalenie charakterystyki wyników na podstawie wskazań. To najczęściej stosowana metoda.
Same metody wzorcowania zależą ściśle od tego, jaki rodzaj pomiarów jest kalibrowany. Laboratorium wzorcujące użyje innych metod dla aparatury mierzącej temperaturę, a innej dla wag czy maszyn do statycznej próby rozciągania.
Laboratorium wzorcujące to naprawdę istotna instytucja – każdy przedsiębiorca powinien zdawać sobie sprawę z tego, że prawidłowe wskazania aparatury pomiarowej mogą być kluczowe dla optymalizacji jego działalności i przede wszystkim ograniczenia strat. Te mogą być poważne, jeśli nieprawidłowe wyniki pomiarów doprowadzą do zniszczenia towaru czy nawet poważnej awarii urządzeń, które często są warte miliony złotych!
